Eigenlijk is stress gezond. Sterker nog, zonder stresshormonen overleven we niet. We hebben het nodig om dagelijks te kunnen functioneren. Je stresssysteem staat altijd aan, net zoals ons hart altijd klopt. Het is betrokken bij veel functies in je brein en je lijf zoals je concentratie, aandacht, emoties, het slaap- en waakritme en je spijsvertering.
Vergelijk het eens met een auto
Het stresssysteem zit letterlijk tussen je oren, in je brein dus. Eigenlijk lijkt het wel een beetje op een auto. Als je harder wil, geef je meer gas. Als jij actiever wordt of meer energie nodig hebt, dan maak je meer stresshormonen aan.
Het gaspedaal wordt nog wat dieper ingetrapt als je bijvoorbeeld flink gaat sporten. Ook bij mentale inspanning werkt het zo. Moet je hard werken om de deadline te halen, een vervelend telefoongesprek voeren of wind je je op omdat je in de verkeerde rij voor de kassa bent gaan staan? Dan is jouw gaspedaal flink ingetrapt, je gaat hard en je staat AAN.
Wat gebeurt er dan?
Ok, stel je voor dat je een spannende presentatie moet houden. Je bent zenuwachtig, als je moet beginnen ontstaat een stressreactie. Op dat moment gebeurt van alles in jouw lichaam. Door adrenaline aan te maken, ben je klaar voor actie. Jouw ‘oerbrein’ wordt actief en je komt in de overlevingstand.
Dit merk je:
- Je hartslag gaat omhoog
- Je gaat ademt sneller
- Je gaat meer zweten, je voelt je warm
- Je voelt het letterlijk door je lichaam razen.
- Je bent superalert
Het is een oerinstinct dat aangaat. Je hele lichaam wil: vechten, vluchten of bevriezen (fight, flight, freeze). Vroeger was dit instinct superbelangrijk, want je moest bijvoorbeeld vluchten voor gevaarlijke dieren. Tegenwoordig hoeven we niet meer te vluchten, maar de stressreactie is altijd blijven bestaan.
Wanneer gaat het dan eigenlijk mis?
Nog even terug naar de vergelijking met de auto. Je kunt niet altijd maar gas geven, soms moet je afremmen of tanken omdat je geen brandstof meer hebt. Zo gaat dat ook in ons lichaam. Je eet bijvoorbeeld om je voorraad bouwstoffen aan te vullen. Zo moet je ook regelmatig pauzes nemen om je batterij weer op te laden.
Dus na die inspannende presentatie, moet je ontspannen. Je maakt bijvoorbeeld een wandeling. Opladen doe je vooral als je systeem op een laag pitje draait. Het meeste laad je op als je slaapt, maar ook overdag rusten helpt: micro-pauzes, een powernap, lummelen, lanterfanten, wandelen, dagdromen.
Stel dat je bij het opstaan al AAN staat, je piekert over wat je moet doen die dag, je gaat gelijk druk aan de slag en de hele dag ben je bezig. Je neemt geen pauzes en je laadt niet op. In eerste instantie maak je het stresshormoon adrenaline aan.
Als jij langere tijd veel van jezelf blijft vragen, is dat niet meer genoeg. Dan wordt het hormoon cortisol aangemaakt. Je merkt dit zelf niet en dat is het gevaarlijke! Je merkt alleen dat je je drukke leven vol kan houden. Het lijkt wel alsof je energie hebt, maar eigenlijk houden stresshormonen je aan de gang. Je hebt chronische stress.
Hoe kun je merken dat je te lang doorgaat?
Eigenlijk raakt je lichaam gewend aan deze ‘overdrive’. Het lijkt dan ook alsof je heel lekker gaat. Maar uiteindelijk houd je lichaam dit niet vol. Het gaat piepen en kraken en je krijgt je eerste klachten.
Dit zijn eerste klachten waar je last van kunt krijgen
- Je piekert meer
- Je ligt vaker of langer wakker
- Je bent vergeetachtiger
- Je hebt een kort lontje of je bent huilerig
- Je voelt je bij het opstaan vermoeid
- Je hebt stijve schouders en nek
- Je hebt vaker hoofdpijn
- Je kunt haaruitval of broze nagels hebben
Overspannen of burn-out
Als je veel klachten hebt en je thuis en op je werk niet goed kunt functioneren, dan ben je ‘overspannen’. Je hebt dan een tijdje rust nodig én je kunt zelf dingen veranderen zodat het je niet nog een keer overkomt.
Ga je nog langer door? Mis je alle alarmsignalen of negeer je ze? Dan kan overspanning leiden tot een burn-out. Dit is een staat waarin je zo extreem vermoeid bent, dat je niks meer kan. Zowel fysiek als mentaal ben je uitgeput.
Hoe ga je om met chronische stress?
Signalen van overspanning, teveel stress of een burn-out moet je heel serieus nemen. Als lifebalance & stresscoach kan ik je helpen om van je chronische stress af te komen. Mijn aanpak bestaat uit 3 fases:
- Roofbouw stoppen & fysiek herstel – je leert gezond herstelgedrag aan, je werkt aan een normaal herstelvermogen, je leert welke schade stress je toebrengt, je leert te ontspannen.
- Reserves aanvullen & zelfmanagement – je bouwt je vitaliteit verder op, je leert jezelf beter te managen, je leert stresssignalen te herkennen en je krijgt handvatten om dat om te keren, je werkt aan je attitude, indien nodig bereiden we je re-integratie voor.
- Conditieopbouw & eventueel re-integreren – je begint met het oppakken van meerdere taken, je bouwt je conditie verder op, je leert jouw herstel vast te houden, je start weer met werken.
In mijn 1-op-1 coachtraject Bewust Leven help ik jou van je chronische stress af. Ik leer je om weer lekker te kunnen genieten van je leven, ontspannen en met een gevoel van vrijheid. Ik kan je uit mijn eigen ervaring vertellen dat dit mogelijk is! Hoe druk en vol je leven ook is, je hoeft niet te leven met stress.
